Όλοι οι άνθρωποι κάποια στιγμή στην ζωή μας αντιμετωπίζουμε καταστάσεις που μας προκαλούν άγχος. Κάποιοι άνθρωποι το διαχειρίζονται πιο εύκολα και άλλοι χρειάζονται περισσότερο χρόνο και βοήθεια για να βρουν την ισορροπία τους.
Το ίδιο ισχύει και για τους γονείς, οι οποίοι καλούνται καθημερινά να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες των παιδιών τους, της καθημερινότητας αλλά και στις δικές τους προσωπικές ανάγκες, τις οποίες πολλές φορές μπορεί να τις βάζουν πίσω για να δώσουν προτεραιότητα στην φροντίδα άλλων.
Τι κάνουμε όμως όταν το άγχος των γονέων είναι τόσο μεγάλο που δύσκολα μπορούν να το βάλουν στην άκρη;
Πολλοί γονείς, ο καθένας για τους δικούς του λόγους, βιώνουν έντονη ανησυχία που μπορεί να εμφανίζεται με την μορφή κρίσεων πανικού, με ξεσπάσματα θυμού ή με ένα αίσθημα παραίτησης και ανημπόριας. Συνήθως οι γονείς, στην προσπάθειά τους να προστατέψουν τα παιδιά τους από δυσάρεστα συναισθήματα και για να μην νιώθουν πως τα “φορτώνουν” με τα δικά τους προβλήματα, καταπιέζουν το άγχος τους και λένε πως “όλα είναι καλά”. Με αυτόν τον τρόπο θεωρούν πως φαίνονται δυνατοί στα μάτια των παιδιών τους και πως δεν τα απογοητεύουν.
Στην πραγματικότητα όμως, τα παιδιά μπορούν και αντιλαμβάνονται πολύ καλά το συναισθηματικό κλίμα γύρω τους. Πρόσφατη έρευνα έδειξε πως οι γονείς που καταπιέζουν τα συναισθήματά τους, μεταφέρουν το άγχος τους στα παιδιά τους και ταυτόχρονα εμποδίζουν την αλληλεπίδρασή μαζί τους (Waters et al., 2020). Στις περιπτώσεις όπου οι γονείς κλήθηκαν να καταπιέσουν το άγχος τους, οι σχέσεις με τα παιδιά τους ήταν πιο ψυχρές σε σχέση με γονείς που δεν το καταπίεσαν. Στην ουσία αυτό που γίνεται είναι πως τα παιδιά συγχρονίζονται ταχύτατα με την συναισθηματική κατάσταση των γονέων τους. Όσο πιο ήρεμοι είναι οι γονείς, τόσο πιο ήρεμα είναι και τα παιδιά. Αυτό το καταφέρνουν μέσα από την ικανότητα που έχει το νευρικό τους σύστημα (neuroception) να ρυθμίζεται ανάλογα με αυτό που εκπέμπουν οι γύρω τους (Porges, 2004). Τα συναισθήματα είναι μεταδοτικά, είτε τα εκφράζουμε είτε όχι. Επομένως, τα παιδιά πάντα θα αισθάνονται το πραγματικό συναίσθημα των γονιών τους, και η απάρνηση αυτού του συναισθήματος ενώ υπάρχει, μπορεί να προκαλέσει μεγάλη σύγχυση στα παιδιά.
Αυτό που μπορείτε να κάνετε την επόμενη φορά που θα νιώθετε πως είστε αγχωμένος/η ή οποιοδήποτε άλλο δυσφορικό συναίσθημα και τα παιδιά σας είναι εκεί και σας ρωτάνε αν είστε καλά ή σας ζητάνε να ασχοληθείτε μαζί τους, είναι:
- Κάντε ένα βήμα πίσω και πάρτε μια ανάσα. Δώστε σημασία σε αυτό που νιώθετε και αναγνωρίστε το.
- Πείτε πως αυτή την στιγμή είστε αρκετά αγχωμένος/η ή δυσκολεύεστε να χαλαρώσετε και να συγκεντρωθείτε.
- Πείτε πως σκέφτεστε τρόπους με τους οποίους μπορείτε να ηρεμήσετε, όπως πχ. να ξαπλώσετε για λίγο, να περπατήσετε, να πάρετε έναν φίλο τηλέφωνο κ.ο.κ.
- Κάντε πράξη αυτό που πιστεύετε θα σας βοηθήσει να αποβάλλετε το άγχος σας.
- Επιστρέψτε την προσοχή σας στο παιδί σας.
Με αυτά τα βήματα, τα παιδιά σας θα γίνουν μάρτυρες του πώς ένας άνθρωπος αναγνωρίζει και διαχειρίζεται τα συναισθήματά του υπεύθυνα. Θα καταλάβουν πως ο εαυτός χρειάζεται φροντίδα και πως πάντα υπάρχουν τρόποι επίλυσης σε δύσκολες καταστάσεις. Και το πιο σημαντικό, θα το έχουν μάθει μέσα από τον γονιό τους, το πιο δυνατό παράδειγμα, οπότε θα έχουν ένα μοντέλο να επαναλάβουν όταν τα ίδια θα είναι αγχωμένα.
Τέλος, να θυμάστε πως τα παιδιά δεν θέλουν τέλειους γονείς. Οι τέλειοι γονείς δεν υπάρχουν και αν υπήρχαν θα ήταν πολύ αγχογόνο για τα παιδιά, καθώς δεν θα μπορούσαν ποτέ να φανούν αντάξιοί τους και επίσης οι τέλειοι γονείς δεν θα ήταν ανθρώπινοι. Τα παιδιά χρειάζονται “αρκετά καλούς γονείς”, που αναγνωρίζουν τις δυνάμεις και τις αδυναμίες τους και παρόλα αυτά αγαπάνε τον εαυτό τους και τον αποδέχονται, που ξέρουν πότε να ζητάνε βοήθεια και που είναι ειλικρινείς με τον εαυτό τους πρώτα και ύστερα με τους άλλους.
Ας είμαστε άνθρωποι, ας είμαστε ανθρώπινοι!
Μαριάνα Σουλίου
Ψυχολόγος
ΜΑ Ειδική Αγωγή
Εκπ. Παιγνιοθεραπεύτρια
Βιβλιογραφία
Porges, S. (2004). NEUROCEPTION: A subconcious system for detecting threats and safety. Zero to Three. https://static1.squarespace.com/static/5c1d025fb27e390a78569537/t/5ccdff181905f41dbcb689e3/1557004058168/Neuroception.pdf
Waters, S. F., Karnilowicz, H. R., West, T. V., & Mendes, W. B. (2020). Keep it to yourself? Parent emotion suppression influences physiological linkage and interaction behavior. Journal of Family Psychology. Advance online publication. https://doi.org/10.1037/fam0000664