Η θεσμική αναγνώριση της προσχολικής αγωγής στην Ευρώπη χρονολογείται, για τις περισσότερες χώρες, στα τέλη του 19ου με αρχές 20ουαιώνα. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις όπως η Ιρλανδία (1991) και η Ολλανδία (1956), η θεσμική της κατοχύρωση συναντάται αρκετά χρόνια αργότερα. Η χώρα μας εντάσσεται στις περιπτωσεις που ήδη από τα τέλη του 19ουαιώνα αναγνώρισε την αξία της εκπαίδευσης νηπίων προσχολικής ηλικίας. Η προσχολική αγωγή για την Ελλάδα, από το 1895, μετρά ήδη εκατόν εικοσιτρία χρόνια λειτουργίας.
Για τα ελληνικά δεδομένα, καθοριστική υπήρξε η συμβολή της Αικατερίνης Λασκαρίδου και της κόρης της Ειρήνης. Στη δράση τους οφείλεται η ίδρυση του Ελληνικού Παρθεναγωγείου Αθηνών, το Εθνικό Νηπιοτροφείο, το Διδασκαλείο Νηπιαγωγών και ο Οίκος Τυφλών στην Καλλιθέα. Παράλληλα, το ζεύγος Χίλ και η λειτουργεία της Φιλεκπαιδευτικής εταιρείας συνέβαλλαν σημαντικά στην καθιέρωση του θεσμού της προσχολικής αγωγής.
Οι απαρχές της οφείλονται στο έργο του Γερμανού Χάινριχ Φρέμπελ, ο οποίος ήταν ο θεμελιωτής του «κήπου των νηπίων», εστιάζοντας τη μελέτη του σε νήπια τεσσάρων έως επτά ετών. Έχοντας χάσει ο ίδιος σε μικρή ηλικία τη μητέρα του και μεγαλώνοντας σε δύσκολες συνθήκες μετά το δεύτερο γάμο του πατέρα του, στράφηκε από νωρίς στη μελέτη της φύσης. Μέσα από τις ζυμώσεις αυτές, διατύπωσε τη θεωρία του η οποία βασίζεται στην επαφή με τη φύση και την εξωτερίκευση της εσωτερικότητας μέσα από το ελεύθερο παιχνίδι.
Ξεκινώντας ο ίδιος ως οικοδιδάσκαλος από το 1805 εως το 1816, έθεσε τα θεμέλια της προσχολικής αγωγής παρά το γεγονός ότι η μέθοδός του αλλά και τα ιδρύματα που οργάνωσε έτυχαν ισχυρής κριτικής και απαγόρευσης. Σήμερα λειτουργούν σε πολλές χώρες σχολεία οργανωμένα σύμφωνα με τις ιδέες του.
Ο χώρος του σχολείου του Φρέμπελ προσπαθεί να μοιάσει στο ασφαλές οικιακό περιβάλλον ώστε να μην είναι ξένος και απειλητικός για το νήπιο προσχολικής ηλικίας. Δίνεται ιδαίτερη έμφαση στην αλληλουχία εξωτερικών και εσωτερικών χώρων καθώς και στην ύπαρξη φυτώριου-κήπου. Τα αντικείμενα μέσα στην αίθουσα οργανώνονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες: τα δώρα (κυρίως γεωμετρικά σχήματα) και τα επαγγέλματα, αναπόσπαστα στοιχεία της διδασκαλίας του. Παράλληλα, ενισχύεται η αυτο-δραστηριότητα του νηπίου μέσα από κατάλληλο σχεδιασμό των χώρων.
Παρά την κριτική που έχει δεχθεί, με κύριο επιχείρημα το ότι η θεωρία του αντανακλά την κοσμοαντίληψη της εποχής που έζησε, η σύγχρονη βιβλιογραφία της παιδαγωγικής αναγνωρίζει την αξία του έργου του και τα δυνατά του σημεία όπως η επαφή με τη φύση, η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της καθιέρωσης της αρχής της αυτενέργειας στην παιδαγωγική.
Στην Ελλάδα, στόχος της προσχολικής αγωγής, με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, αποτελεί η ομαλή κοινωνική, ψυχολογική και σωματική εξέλιξη του νηπίου καθώς και η προετοιμασία της ένταξής του στο σύστημα της τυπικής εκπαίδευσης, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας. Το θετικό στοιχείο που θα μπορούσε να ενταχθεί στο σχεδιασμό των δομών προσχολικής αγωγής, σχετιζόμενο με το έργο του Φρέμπελ, είναι η επαφή του νηπίου με τη φύση, η οποία είναι απαραίτητη ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα. Έτσι η ένταξη του φυσικού στοιχείου είτε πρόκειται για κήπους και φυτώρια, είτε πρόκειται απλά για χωμάτινες επιφάνειες και τεχνητά στοιχεία νερού, αποτελεί αναπόσπατο στοιχείο μιας ολοκληρωμένης προσχολικής εκπαίδευσης, συμβάλλοντας στην ομαλή κιναισθητική, οπτική και ακουστική ανάπτυξη των νηπίων.
Πηγή εικόνας: https://gr.pinterest.com/pin/328340629077736659/
Ευγενία Τούση
Αρχιτέκτων Μηχανικός