Τι είναι αυτισμός; Τι είναι αναπηρία; Τι είναι το «άλλο»;
Μέσα από τις σπουδές μου και την ενασχόλησή μου με την εκπαίδευση όλων των ηλικιακών ομάδων, συνειδητοποίησα ότι όλοι μας έχουμε την ανάγκη να ενταχθούμε σε μια ομάδα. Δυστυχώς -μέχρι σήμερα- παρατηρώ ότι απλά ενσωματωνόμαστε στην κοινωνία, χάνοντας την ατομικότητά μας και δημιουργώντας έτσι κοινωνίες χωρίς χαρακτήρα. Μπαίνουμε δηλαδή στην κοινωνία “λειαίνοντας τις γωνίες” μας για να μην ξεχωρίζουμε από το πλήθος. Ωστόσο, ο πραγματικός στόχος μας θα έπρεπε να είναι να μπορούμε απλά να ενταχθούμε, χωρίς να αφήνουμε πίσω τα φτερά μας. Ποιος όμως έχει το σθένος να το κάνει; Ποιος θα μπορούσε να έρθει σε κόντρα με τους κανόνες της εκάστοτε κοινωνίας, με συνεχείς αγώνες μόνο και μόνο για να κρατήσει τα φτερά του;
Κι όμως, έχω νέα για εσάς. Ξέρω κάποιους εκπληκτικούς ανθρώπους που κάθε μέρα έρχονται σε κόντρα με την κοινωνία. Κάθε μέρα σπάνε τα στεγανά και είναι ο εαυτός τους χωρίς να λειαίνουν τις γωνίες τους. Αυτοί και οι δικοί τους άνθρωποι προσπαθούν για την ουσιαστική ένταξη και όχι μόνο την απλή ενσωμάτωση. Αυτοί οι άνθρωποι -οι οποίοι για εμένα προσωπικά είναι μικροί ήρωες που θαυμάζω και όχι απλοί δέκτες μιας διάγνωσης- είναι τα άτομα με αυτισμό. Δεν τα θεωρώ ήρωες γιατί έχουν αυτισμό, αυτό εξάλλου δεν είναι επιλογή, αλλά γιατί οι μαθητές αυτοί μου έχουν δείξει πως μπορώ να λέω όχι, μπορώ να λέω αυτά που σκέφτομαι και ότι μπορώ να φέρομαι με τρόπους που με ηρεμούν -είτε αρέσει στην κοινωνία είτε όχι. Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εμένα δεν μου είναι εύκολο να έρχομαι σε αντίθεση με τους κανόνες, με νοιάζει το βλέμμα της κυρίας που κάθεται στο απέναντι κάθισμα, έχω συνηθίσει τα λευκά ψέματα… Εσείς?
Και κάπως έτσι, θέλω να σας θέσω ένα ερώτημα: Ποιος τελικά αντιμετωπίζει πρόβλημα με την αναπηρία; Τα άτομα με αυτισμό ή η κοινωνία μας εν γένει;
Δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία, τις θεραπείες που χρειάζονται ή την βοήθεια που έχουν ανάγκη αλλά μήπως εάν η κοινωνία μας έμπαινε σε θεραπείες ευαισθητοποίησης προς την αναπηρία θα ήταν πιο εύκολο και πιο δίκαιο για όλους;
Θα αναμασήσω κάτι που πλέον έχει γίνει γραφικό: «Ο αυτισμός δεν είναι ασθένεια αλλά είναι μια διαφορετική οπτική της πραγματικότητας». Γνωρίζω ότι το έχετε ακούσει πολλές φορές αλλά νομίζω ότι είναι το κλειδί για να αλλάξει -επιτέλους- η γενικότερη κοινωνική αντίληψη. Αφήστε το παιδί με αυτισμό να εκφραστεί, χωρίς να κριθεί. Φτιάξτε χώρους που να μπορεί να συγκεντρωθεί. Φτιάξτε έναν κόσμο #autismfriendly ώστε οι άνθρωποι με αυτισμό να μην έχουν απαραίτητα ανάγκη τη βοήθειά σας.
Με έχει προβληματίσει αρκετές φορές το πώς μπορώ να βοηθήσω περισσότερο τους μαθητές μου και το περιβάλλον τους. Έκρινα ότι το πιο σημαντικό είναι να τους χαρίσω το χώρο τους και να τους αφήσω να μου δείξουν τις δικές τους ανάγκες. Για εμένα, σαν άνθρωπο και θεραπευτή, ο καλύτερος δρόμος για την ανάδειξη της ατομικότητας και της ένταξης υπήρξε η διδασκαλία μέσω του θεάτρου και των πρακτικών του.
Οι θεατρικές τεχνικές είναι πολλές, αυτοσχεδιασμός, παντομίμα, κουκλοθέατρο, κ.ά. Οι ρόλοι και τα παιχνίδια υπεράριθμα. Η φαντασία ατελείωτη, αλλά όλα αυτά δεν είναι ο λόγος που επέλεξα να εργαστώ θεραπευτικά μέσω του θεάτρου. Το επέλεξα γιατί το θεωρώ είναι ικανό για τη δημιουργία ενταξιακής συνείδησης, τόσο για το άτομο που θέλει να ενταχθεί όσο και για τα μέλη της ομάδας που θα είναι αρωγοί αυτής της ένταξης.
Κορίνα Γκούμα
Θεατρολόγος & Βρεφοκόμος