Απ΄ όσο θυμάμαι την παιδική κι εφηβική μου ηλικία, τα πιο ονειρεμένα ταξίδια του μυαλού τα έκανα μέσα από τα βιβλία... Κάποια από αυτά τα βιβλία αποτελούσαν μια συντροφιά, άλλα μου πρόσφεραν γνώσεις, αλλά δεν μου άρεσαν καθόλου ενώ κάποια με βοήθησαν σε φάσεις της ζωής μου που ήταν άγνωστες για μένα. Σήμερα, επιλέγω να προτείνω για τα παιδάκια σας αυτά τα βιβλία που
θεωρώ ότι θα τους περάσουν μηνύματα, θα αποτελέσουν ένα στήριγμα, θα τα ταξιδέψουν... Βιβλία που θα τα διαβάζουν ξανά και ξανά κατά τη διάρκεια της ζωής τους, βρίσκοντας κάθε φορά κι άλλα νοήματα κι άλλες οπτικές. Βιβλία που θα αποτελέσουν αφορμή για όμορφες, εποικοδομητικές οικογενειακές συζητήσεις.
Σήμερα επέλεξα να σας προτείνω βιβλία για παιδιά από 8 ετών και άνω.
Βιβλιοπροτάσεις για τους μικρούς μου φίλους (παιδάκια από Δ΄Δημοτικού και πάνω)
1. Ο ιππότης με τη σκουριασμένη πανοπλία - Robert Fisher
«Μια φορά κι έναν παλιό καιρό, σε μια πολύ μακρινή χώρα, ζούσε ένας ιππότης που περνιόταν για καλός, ευγενικός και στοργικός. Έκανε όλα αυτά που κάνουν οι καλοί, ευγενικοί και στοργικοί ιππότες. Πολεμούσε εχθρούς που ήταν κακοί, τρισάθλιοι, μοχθηροί...».
Ένα μυθιστόρημα γραμμένο σαν παραμύθι, που μιλά κατευθείαν στην καρδιά όσων αποζητούν ένα βαθύτερο νόημα στη ζωή τους. Μια απάντηση και μια διέξοδος στους φόβους, τις αγωνίες και τη μοναξιά μας. Μιλώντας για τις «σκουριασμένες πανοπλίες» μας, που (νομίζουμε πως) μας προφυλάσσουν από τον πόνο τον οποίο μας προξενούν οι άλλοι, ο Ρόμπερτ Φίσερ δημιουργεί μια ταξιδιωτική περιπέτεια που οδηγεί τον αναγνώστη στο «γνώθι σαυτόν». Γεμάτος χιούμορ, «Ο ιππότης με τη σκουριασμένη πανοπλία» μας καλεί να ανακαλύψουμε τον ίδιο μας τον εαυτό, να ανασάνουμε βαθιά και να γελάσουμε.
2. Καράβια (Σειρά βιβλίων) - Μαρία Αγγελίδου και Αντώνης Παπαθεοδούλου
...Καράβια πραγματικά και φανταστικά, της μυθολογίας και της λογοτεχνίας, της αρχαίας αλλά και πρόσφατης ιστορίας, μάς καλούν να σαλπάρουμε μαζί τους σε ένα ταξίδι στο χώρο και το χρόνο, σε ένα ταξίδι όπου όλα μπορούν να ειπωθούν ως ιστορία ναυτική...
- Καράβια που ταξίδεψαν τη φαντασία: Το βιβλίο επιλέχθηκε και ανήκει στην λίστα των White Ravens του 2015.
- Καράβια που δεν φοβήθηκαν: Το βιβλίο απέσπασε βραβείο "Βίτω Αγγελοπούλου, σε συγγραφέα βιβλίου γνώσεων για παιδιά" του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα Greek IBBY- Κύκλος Παιδικού Βιβλίου (2015).
- Καράβια που έπαιξαν με τη φωτιά
- Καράβια που ταξίδεψαν την περιέργεια
3. Ο μπούφος που δε μπορούσε να κάνει Μπου - Robert Fisher, Beth Kelly
Η κυρία Μπούφου καθάρισε το λαιμό της για να τραβήξει την προσοχή του γιου της, κι έκανε: «Μπου!» Ο Μπουφάκος την κοίταξε περίεργα και δεν είπε τίποτα. Η κυρία Μπούφου καθάρισε ξανά το λαιμό της και επανέλαβε: «Μπου!» Ο Μπουφάκος την κοίταξε με απορία. Ο κύριος Μπούφος φτερούγισε ανυπόμονα και είπε: «Γιε μου, επανέλαβε μετά τη μητέρα σου: "Μπου"». Ο Μπουφάκος άνοιξε το στόμα του, πήρε βαθιά αναπνοή και, καθώς η κυρία Μπούφου κι ο κύριος Μπούφος περίμεναν όλο λαχτάρα, είπε:«Μπα;»
"Ο μπούφος που δεν μπορούσε να κάνει μπου" περιέχει τέσσερις ιστορίες που μας βοηθούν να συλλογιστούμε πάνω σε θέματα τα οποία απασχολούν την ανθρώπινη ψυχή. Γραμμένες σε μορφή παραμυθιού που μπορούν να διαβαστούν και από παιδιά, αυτές οι ιστορίες μας βοηθούν να κατανικήσουμε τις φοβίες, τις ανησυχίες και τις αμφιβολίες μας. Το μήνυμά τους είναι σαφές: αν γεμίσουμε την ψυχή μας με αγάπη, δεν περισσεύει χώρος για το φόβο.
4. Η ιστορία του γάτου που έμαθε σε ένα γλάρο να πετάει - Luis Sepulveda
«Ο γάτος, που ήταν μαύρος και πελώριος και χοντρός, λιαζόταν στο μπαλκόνι ρονρονίζοντας και σκεφτόταν τι ωραία που την περνούσε εκεί, ξαπλωμένος ανάσκελα, με τις ζεστές ακτίνες πάνω στην κοιλιά, τα τέσσερα πόδια μαζεμένα και την ουρά απλωμένη. Τη στιγμή ακριβώς που έστριβε τεμπέλικα το κορμί για να λιάσει και τη ράχη του, άκουσε το βόμβο κάποιου πετούμενου που δεν μπόρεσε να καταλάβει τι ήταν, και που ζύγωνε με μεγάλη ταχύτητα. Τινάχτηκε πάνω, στήθηκε γερά στα τέσσερα ποδάρια του, κι ίσα που πρόλαβε να χωθεί σε μια γωνιά, αποφεύγοντας το γλάρο που έπεσε στο μπαλκόνι του. Πιο βρόμικο πουλί δεν είχε ξαναδεί! Όλο του το κορμί ήταν ποτισμένο με μια μαύρη ουσία που έζεχνε.»
Μια γλαροπούλα πέφτει θύμα της θαλάσσιας ρύπανσης. Πριν ξεψυχήσει, εμπιστεύεται το αβγό της στον καλό γάτο Ζορμπά και του ζητά το λόγο του, ότι θα κλωσήσει το αβγό, δεν θα φάει το γλαρόπουλο, και θα του μάθει να πετά. Ο Ζορμπάς τον δίνει. Μα είναι ποτέ δυνατόν ένας γάτος να μάθει σ' ένα γλάρο να πετάει; Το πιο τρυφερό κι ευαίσθητο βιβλίο του Σεπούλβεδα, για μικρούς και μεγάλους.
5. Το αγόρι με τη ριγέ μπυτζάμα - John Boyne
Είναι πολύ δύσκολο να περιγράψεις την ιστορία αυτού του βιβλίου. Συνήθως στο οπισθόφυλλο δίνουμε κάποια στοιχεία για την πλοκή, στην περίπτωσή μας όμως πιστεύουμε πως αυτό θα χαλάσει τις εκπλήξεις που κρύβονται στο κείμενο - και είναι πολλές. Πιστεύουμε πως είναι σημαντικό να αρχίσεις να το διαβάζεις χωρίς να ξέρεις ποιο είναι το θέμα του.
Αν πάντως αρχίσεις να το διαβάζεις, θα πας μια μεγάλη βόλτα μ’ ένα αγόρι που λέγεται Μπρούνο. Και αργά ή γρήγορα θα βρεθείς, μαζί με τον Μπρούνο, μπροστά σε ένα συρματόπλεγμα και θα γνωρίσεις ένα αγόρι που ζει από την άλλη πλευρά του συρματοπλέγματος.
Συρματοπλέγματα σαν αυτό υπάρχουν σε όλα σχεδόν τα μέρη του κόσμου. Ευχόμαστε όμως ποτέ στη ζωή σου να μη βρεθείς μπροστά σε κάποιο από αυτά.
6. Ο μικρός πρίγκιπας - Antoine De Saint- Exupery
Η ιστορία του «Μικρού Πρίγκιπα» είναι ένα μαγικό παραμύθι γραμμένο για μικρούς και μεγάλους. Είναι ένα παραμύθι διαχρονικό, αφού εδώ και πενήντα τέσσερα χρόνια αφήνει με τον ίδιο τρόπο άφωνους από συγκίνηση όσους το διαβάζουν. Ένα πιλότος που, κουρασμένος πια από τη σχέση του με τους ανθρώπους, ζει αποτραβηγμένος από αυτούς, σε μια από τις πτήσεις του αναγκάζεται να προσγειωθεί στην έρημο της Σαχάρας, γιατί το αεροπλάνο του παθαίνει βλάβη. Βρίσκεται στη μέση του πουθενά, με προμήθειες νερού ίσα ίσα για οκτώ μέρες. Εκεί συναντάει τον μικρό πρίγκιπα, ένα χρυσαφένιο παιδί, φερμένο από έναν άγνωστο πλανήτη, μεγάλο όσο ένα σπίτι. Ο μικρός πρίγκιπας ταξιδεύει εδώ και ένα χρόνο, επισκέπτεται καινούργιους πλανήτες, θέλει να δει και να μάθει. Είναι όμορφος κι ευαίσθητος, αμείλικτος και διάφανος, περίεργος κι απρόβλεπτος όπως μονάχα τα παιδιά μπορούν να είναι. [...]
7. Ναι Βιρτζίνια, υπάρχει Άγιος Βασίλης - Βασίλης Παπαθεοδώρου
Το βιβλίο αυτό είναι βασισμένο στην αληθινή ιστορία της Βιρτζίνια Ο'Χάνλον και στο πιο πολυδιαβασμένο άρθρο εφημερίδας παγκοσμίως, που ενέπνευσε πλήθος βιβλίων, ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών, θεατρικών έργων. Πρόκειται για μια τρυφερή χριστουγεννιάτικη ιστορία που εκτυλίσσεται από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '70. Όλα αρχίζουν το 1897, όταν το οκτάχρονο κοριτσάκι στέλνει ένα γράμμα στη νεοϋορκέζικη εφημερίδα "Σαν", την πιο αξιόπιστη της εποχής, ρωτώντας για την ύπαρξη του Αϊ-Βασίλη. Οι συντάκτες της εφημερίδας, έπειτα από πολλή σκέψη, αποφασίζουν να απαντήσουν στο ερώτημα που βασανίζει όλα τα παιδιά. Το γράμμα της Βιρτζίνια, αλλά και η απάντηση της εφημερίδας, μέσω του αρχισυντάκτη της Φράνσις Τσερτς, γίνονται ύμνος στην ξεγνοιασιά και την παιδικότητα που αποπνέουν τα Χριστούγεννα.
Οι μικροί αναγνώστες θα γνωρίσουν σημαντικές στιγμές από τη ζωή της ηρωίδας, θα μοιραστούν την πίστη της στο πνεύμα και στο νόημα των γιορτών και θα ανακαλύψουν πώς ένα τέτοιο γράμμα μπορεί να αλλάξει τον κόσμο μας για πάντα. Ένα τρυφερό βιβλίο που αποδεικνύει στα παιδιά πως ο Άγιος Βασίλης υπάρχει, όχι μόνο τις μέρες των Χριστουγέννων, αλλά και όλη τη χρονιά, για να ζεσταίνει τις καρδιές τους.
8. Στη διαπασών - Βασίλης Παπαθεοδώρου
Ο Θανάσης αγαπά το μίσος. Επίσης τρελαίνεται για τη μουσική, αλλά εκνευρίζεται με τους καθηγητές του, τους ξένους και τ’ αδέλφια του. Δέρνει τους συμμαθητές του, μαλώνει με τον πατριό του, εγκαταλείπει το σπίτι του, μπλέκεται σε ρατσιστικές οργανώσεις. Προτιμά τη βία, και ό,τι κάνει το βρίσκει σωστό. Βγάζει γλώσσα στη ζωή και τη μουντζώνει. Τι θα γίνει όμως όταν και η ζωή αποφασίσει να του βγάλει τη γλώσσα; Όταν ο ίδιος καταλάβει ότι εκείνο που μισεί περισσότερο είναι το είδωλό του στον καθρέφτη;
Το «Στη διαπασών» είναι ένα νεανικό μυθιστόρημα, μελωδικό όσο και η μουσική, σκληρό όσο και η εφηβεία. Μιλά γι’ αυτούς που αισθάνονται νικητές, ενώ οι άλλοι τους θεωρούν χαμένους, ή γι’ αυτούς που βλέπουν τον εαυτό τους σαν λούζερ, αλλά θέλουν να γίνουν νικητές. Αφορά τελικά και όλους εκείνους που κάποια στιγμή καταλαβαίνουν ότι το ίδιο πράγμα που τους "αρρωσταίνει" είναι συγχρόνως η ίδια τους η γιατρειά. Κυρίως, όμως, είναι ένα βιβλίο για τους νέους που δεν αρκούνται μόνο στο να φαντάζονται τη ζωή τους μέσα από τα τραγούδια που ακούν, αλλά πατάνε το stop, βγάζουν τα ακουστικά και αποφασίζουν να τη ζήσουν.
9. Ο γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον - Richard Bach
Ο Γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον, η πιο πολυσυζητημένη, γεμάτη έμπνευση ιστορία της εποχής μας, αφηγείται τη ζωή ενός πουλιού, που είναι αποφασισμένο να μην είναι συνηθισμένο. Αυτό το μοντέρνο κλασικό best seller που έχει εκδοθεί με ένα όμορφο νέο εξώφυλλο και είναι η ιστορία ανθρώπων που θέλουν να ακολουθήσουν τα όνειρά τους, αλλά και να φτιάξουν τους δικούς τους κανόνες, έχει εμπνεύσει ανθρώπους ανά δεκαετίες.
"Οι πιο πολλοί γλάροι το μόνο που μπαίνουν στον κόπο να μάθουν είναι οι βασικές αρχές της πτήσης -δηλαδή πως να πετούν για να φτάσουν από την ακροθαλασσιά στην τροφή τους και πάλι πίσω", γράφει ο συγγραφέας Richard Bach σε αυτή την αλληγορία για ένα μοναδικό πουλί που ονομάζεται Γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον. "Γι' αυτούς δεν έχει σημασία το πέταγμα, αλλά το φαγητό. Όμως για τούτον εδώ το γλάρο, μετρούσε πολύ περισσότερο η χαρά τού να πετάει". Το πέταγμα στην πραγματικότητα είναι η μεταφορά που κάνει την ιστορία αυτή υψηλού νοήματος. Αυτό το μοντέρνο κλασικό best seller είναι ένα παραμύθι για την αναζήτηση υψηλού νοήματος στη ζωή, ακόμη κι αν το σμήνος σου, η φυλή ή η γειτονιά σου βρίσκει τη φιλοδοξία σου απειλητική (κάποια στιγμή ο αγαπημένος μας γλάρος εξορίζεται από το ίδιο του το σμήνος).
Χωρίς να διακινδυνεύει το υψηλό του όραμα, ο Ιωνάθαν μαθαίνει τη σημασία της αγάπης και της ευγένειας και λαμβάνει την ύψιστη ανταμοιβή -την υπεροχή. Οι ονειρικές εικονογραφήσεις από τον Russell Munson είναι απλώς οι σωστές εικονογραφήσεις για αυτό το κλασικό έργο πνευματικότητας που έχει εμπνεύσει χιλιάδες αναγνώστες να ακολουθήσουν το δικό τους μονοπάτι στη ζωή και να εκπληρώσουν τον πραγματικό τους σκοπό.
Η νέα εμπλουτισμένη έκδοση ενός κλασικού βιβλίου με το τέταρτο μέρος του Γλάρου Ιωνάθαν που για χρόνια ο συγγραφέας κρατούσε σε ένα συρτάρι.
Ο Γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον: Ένας Χαλίλ Γκιμπράν με φτερά
10. Η αλφαβήτα της εφηβείας - Μάγια Δεληβοριά
Μια ιστορία με πρωταγωνιστές εφήβους του σήμερα που προετοιμάζοντας μια θεατρική παράσταση βρίσκουν τον τρόπο να εκφράσουν όλες τις ανησυχίες τους. Από το άλφα μέχρι το ωμέγα, ένα πανόραμα όσων τους απασχολούν, μέσα από 24 λέξεις-κεφάλαια γραμμένα με ζωντάνια, χιούμορ και αισιοδοξία.
Άγχος, Βαρεμάρα, Γονείς, Δίαιτα, Έρωτας, Ζήλια, Ήρωας, Θάνατος, Ίντερνετ, Καθηγητές, Λύπη, Μοναξιά, Ναρκωτικά, Ξύρισμα, Όνειρα, Πενθήμερη, Ρούχα και Ρατσισμός, Σεξ, Τηλέφωνο, Ύψος, Φιλία, Χορός, Ψέματα, Ωριμότητα.
Αφορμή για να βάλουν σε μια τάξη την ψυχή τους οι νέοι και να θυμηθούν το ξεχασμένο τραγούδι της δικής τους εφηβείας οι μεγαλύτεροι.
Ένα βιβλίο που σηκώνει τη σημαία της ανακωχής ανάμεσα στα παιδιά και στους γονείς τους. Έστω για λίγο. Όσο κρατάει μια παράσταση.
Ένα μυθιστόρημα βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο της Μάγιας Δεληβοριά, που τιμήθηκε με το Β' Κρατικό Βραβείο Θεατρικού Έργου 2008 και με εύφημη μνεία Θεατρικού Έργου 2008 από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά.
11. Ένα κορίτσι στο Άουσβιτς - Frediano Sessi
Οκτώβριος 1940. Η μικρή Ελίζα ζει στη Βιέννη με την οικογένειά της, όταν αναγκάζεται να εγκαταλείψει το σπίτι της και να μεταφερθεί στη Βαρσοβία, όπου οι Ναζί απομονώνουν τους Εβραίους σε γκέτο. Στη συνέχεια θα βρεθεί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Από τις σελίδες του ημερολογίου της περνούν στιγμές και γεγονότα της θηριωδίας που στιγμάτισε την ιστορία της ανθρωπότητας, όμως εκείνη θα αγωνιστεί να κρατήσει για πάντα ζωντανή την ελπίδα...
Το ημερολόγιο ενός κοριτσιού που επέζησε από το Άουσβιτς είναι η ιστορία του Ολοκαυτώματος μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, μια χρήσιμη ανάγνωση της Ιστορίας και των τραγικών στιγμών της με την ελπίδα να μην επαναληφθούν.
Καλό καλοκαίρι, γεμάτο βουτιές σε... βιβλία!
Δήμητρα Καραμαούνα
Σύμβουλος Παιδαγωγικής Ψυχολογίας και Εκπαιδευτικής πράξης